Sự cố sạt lở Hồ thải quặng đuôi số 1 của Xưởng tuyển nổi mỏ kẽm chì Chợ Điền có tác động ảnh hưởng đến hai tỉnh Bắc Kạn và Tuyên Quang.

Hồ chứa quặng đuôi (hồ 1) được xây dựng tại thôn Hợp Tiến, xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn; quy mô thể tích lớn nhất theo thiết kế hồ 1: 460.000m3. Tại thời điểm tháng 01/2024 theo báo cáo của doanh nghiệp hồ 1 đã chứa lượng quặng đuôi là 395.204m3.

Đơn vị quản lý, sử dụng hồ chứa là Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn trực thuộc Công ty CP Kim loại màu Thái Nguyên VIMICO.

Theo báo cáo của doanh nghiệp, hồ 1 bắt đầu hoạt động vào năm 2000, đập hồ được đắp bằng đất sét theo phương pháp lu lèn, chiều cao đập lớn nhất hiện tại là 20m, chiều dài đỉnh đập là 180m, diện tích đập hiện tại là 0,3ha.

Trong quá trình khai thác, chế biến khoáng sản mỏ kẽm chì Chợ Điền, xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn, doanh nghiệp xây dựng, vận hành hồ chứa quặng đuôi (03 hồ chứa thành phần), trong đó hồ xảy ra sự cố sạt lở là hồ 1.

Cụ thể: Khoảng 07h20’ ngày 09/9/2024, do ảnh hưởng của cơn bão Yagi (cơn bãn số 3), tỉnh Bắc Kạn có mưa lớn kéo dài liên tục từ ngày 07/9 đến ngày 09/9/2024 đã làm đập hồ thải quặng đuôi số 1 bị sạt lở một phần  mặt đập Hồ thải quặng đuôi số 1 của Xưởng tuyển nổi mỏ kẽm, chì Chợ Điền (do Chi nhánh Kim loại màu Bắc Kạn vận hành quản lý), làm bùn thải quặng đuôi chảy ra làm ngập, sạt lở tuyến đường từ thôn Bản Nhượng đến Xưởng tuyển nổi và một phần chảy ra suối Bản Nhượng, xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn (ảnh hưởng 02 xã Bản Thi và Yên Thịnh) và chảy sang địa phận tỉnh Tuyên Quang (ảnh hưởng 03 xã).

Theo báo cáo của UBND huyện Chợ Đồn (Bắc Kạn) sơ bộ thiệt hại của người dân về tài sản, hoa màu để tổ chức chi trả, đền bù là khoảng 132 hộ bị ảnh hưởng, ước thiệt hại khoảng 5,4 tỷ đồng (chưa bao gồm các hộ dân thuộc tỉnh Tuyên Quang bị ảnh hưởng).

Bùn thải quặng đuôi chảy tràn xuống khu vực nhà dân ở xã Bản Thi.

Ngay sau khi xảy ra sự cố, UBND tỉnh Bắc Kạn đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn kiểm tra, thăm nắm tình hình sự cố, theo đó chỉ đạo Sở Công Thương chủ trì phối hợp với các đơn vị liên quan kiểm tra, tiếp cận được khu vực bị vỡ thân đập hồ thải quặng đuôi số 1, tại hiện trường khu vực đập bị chảy trôi một khối lượng lớn bùn thải dạng lỏng chảy qua đường đi lên xưởng tuyển và chảy vào khe suối ra suối Bản Thi chảy qua địa bàn xã Bản Thi, xã Yên Thịnh, huyện Chợ Đồn và sang địa bàn tỉnh Tuyên Quang. UBND tỉnh Bắc Kạn cũng đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn theo chức năng, nhiệm vụ được giao thường xuyên, chủ động rà soát thực hiện các công việc cần thiết để chủ trì hoặc phối hợp với địa phương, doanh nghiệp khắc phục sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi ảnh hưởng đến môi trường, đời sống của người dân.

UBND tỉnh Bắc Kạn đã chỉ đạo doanh nghiệp khẩn trương huy động nhân lực, phương tiện, vật tư khắc phục ngay vị trí thân đập bị vỡ, thực hiện đắp bờ, đào rãnh ngăn, bể chứa để bịt lấp thân hồ bị vỡ bằng các vật liệu tại chỗ (bao đất, bao cát hoặc vật liệu sẵn có tại hiện trường) để ngăn chặn, khống chế, khoanh vùng nguồn chất thải, không để chất thải tiếp tục chảy ra ngoài hồ chứa
xuống sông và tiến hành dọn dẹp bùn thải đã chảy trôi ra ngoài, cũng như chi trả các thiệt hại của người dân do ảnh hưởng của sự cố sạt lở và chi phí tổ chức khắc phục ứng phó sự cố môi trường, phục hồi môi trường theo quy định. Yêu cầu doanh nghiệp dừng mọi hoạt động sản xuất của Xưởng tuyển cho đến khi khắc phục xong các hạng mục công trình bảo vệ môi trường đảm bảo xử lý toàn bộ chất thải của Xưởng tuyển.

Ngoài ra, UBND tỉnh Bắc Kạn đã thành lập Tổ điều tra sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi tại mỏ kẽm chì Chợ Điền, xã Bản Thi, huyện Chợ Đồn để giám định nguyên nhân sự cố, tuy nhiên theo báo cáo của Tổ điều tra sự cố cho thấy hiện nay trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn và các tỉnh lân cận không có chuyên gia chuyên ngành kỹ thuật hồ đập, đơn vị, tổ chức kiểm định nào đủ điều kiện, năng lực thực hiện giám định chất lượng công trình phục vụ đánh giá nguyên nhân sự cố và đưa ra giải pháp khắc phục nên tỉnh Bắc Kạn đang gặp khó khăn khi tổ chức giám định nguyên nhân sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi.

Văn bản gửi Bộ Công Thương ngày 19/9 của UBND tỉnh Bắc Kạn.

Theo UBND tỉnh Bắc Kạn: Sự cố sạt lở Hồ thải quặng đuôi số 1 của Xưởng tuyển nổi mỏ kẽm chì Chợ Điền xảy ra lần đầu tiên trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn và có tác động ảnh hưởng đến hai tỉnh Bắc Kạn và Tuyên Quang. Công tác chỉ đạo các giải pháp khắc phục sự cố gặp nhiều khó khăn, vì vậy UBND tỉnh Bắc Kạn báo cáo và đề nghị Bộ Công Thương xem xét phối hợp chỉ đạo giải quyết sự cố, cử chuyên gia hỗ trợ hoặc giới thiệu đơn vị tư vấn kiểm định có kinh nghiệm, năng lực để thực hiện giám định chất lượng công trình phục vụ đánh giá nguyên nhân sự cố và đưa ra giải pháp khắc phục đối với sự cố sạt lở hồ chứa quặng đuôi mỏ kẽm chì Chợ Điền.

Được biết, mỏ Chợ Điền là mỏ chì, kẽm có trữ lượng lớn nhất ở Việt Nam hiện nay, do Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép khai thác.